Pa un yw’r brifysgol fwyaf ‘Seisnig’ yng Nghymru?
12 August 2024
Owain James
Rwyf wedi rhannu llawer o ystadegau am brifysgolion yn Lloegr lle mae cyfraddau uchel o bobl o Gymru yn mynychu. Efallai y gallech chi alw’r rhain y prifysgolion mwyaf ‘Cymreig’ y tu allan i Gymru.
Felly beth am y ffordd arall? Pa brifysgolion yng Nghymru sydd â chyfraddau uchel o bobl o Loegr yn eu mynychu?
Yn ôl HESA, roedd dwy brifysgol yng Nghymru lle cofrestrodd mwy o bobl o Loegr na phobl o Gymru ym mlwyddyn academaidd 2021/22.
Prifysgol Caerdydd a Phrifysgol Aberystwyth oedd y rhain.
Mae gan y ddwy hon hefyd honiadau gwahanol mai hi yw’r Brifysgol fwyaf ‘Seisnig’ yng Nghymru.
Os cymharwch gyfraddau’r bobl o Loegr sy’n mynychu’r brifysgol o gymharu â phobl o Gymru, Prifysgol Caerdydd sy’n ennill, gyda 36.6% yn fwy o bobl o Loegr na Chymru wedi cofrestru o gymharu â 32.4% ar gyfer Prifysgol Aberystwyth.
Fodd bynnag, os cymharwch gyfraddau pobl o Loegr yn erbyn y brifysgol gyfan, Prifysgol Aberystwyth sy’n ennill! Roedd 46.3% o holl fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth yn dod o Loegr, o gymharu â 44.3% ar gyfer Prifysgol Caerdydd. Mae hyn oherwydd y cyfraddau uwch o bobl o dramor sy’n mynychu Prifysgol Caerdydd.
Efallai nad yw’n syndod bod cyfraddau uchel o bobl o Loegr yn mynd i Brifysgol Caerdydd i astudio. Mae’n Brifysgol Grŵp Russell mewn prifddinas, ger y ffin â Lloegr a gyda chysylltiadau trafnidiaeth da â Lloegr.
Ond beth sy’n esbonio’r cyfraddau uwch o bobl o Loegr sy’n astudio ym Mhrifysgol Aberystwyth?
- Mewn un ystyr, mae gan Aberystwyth well cysylltiad â Lloegr na Chymru. Yn gyffredinol, mae teithio o’r gogledd i’r de yn anoddach yng Nghymru na theithio o’r dwyrain i’r gorllewin. Gan fod y rhan fwyaf o boblogaeth Cymru yn y gogledd a’r de, mae hyn yn amlach na pheidio yn golygu teithio o’r gogledd neu’r de i gyrraedd Aberystwyth os ydych yn dod o Gymru. Ond gall pobl o Loegr deithio o’r dwyrain i’r gorllewin. Mae cyfraddau cymharol uchel o fyfyrwyr o Swydd Amwythig, Gorllewin Canolbarth Lloegr, Swydd Stafford a Swydd Gaerwrangon yn mynychu Prifysgol Aberystwyth. Mae yna trên uniongyrchol o Birmingham sy’n cymryd tua 3 awr. O Gaerdydd mae’n debycach i 5 awr ar y trên, gyda newid ar y ffordd.
- Dyma’r arfordir agosaf i lawer o’r lleoedd hyn yng ngorllewin Lloegr. Nid yn unig y mae glan y môr ei hun yn apelio, ond mae llawer o bobl o’r ardaloedd hyn wedi tyfu i fyny yn mynd ar wyliau i Aberystwyth a’r cyffiniau ac felly yn gyfarwydd ag ef wrth wneud dewisiadau prifysgol.
- Y Llyfrgell Genedlaethol
Mae trydedd brifysgol sydd bron â chymaint o bobl o Loegr yn mynychu nag o Gymru (ac yn wir ar lefel israddedig mae ganddi fwy o Loegr na Chymru), sef Prifysgol Bangor.
Beth sy’n cysylltu’r tair prifysgol hyn â’i gilydd? Dyma rai o sefydliadau prifysgol hynaf Cymru. Aberystwyth, Bangor a Chaerdydd oedd y tri choleg cyfansoddol pan sefydlwyd Prifysgol Cymru.
Ymddengys fod oed a bri y prifysgolion hyn hefyd yn ffactor wrth ddenu pobl o Loegr i astudio.
